Yπερπρολακτιναιμία

Εγκυμοσύνη και προλακτίνωμα

Πολλές χιλιάδες μωρά έχουν γεννηθεί από μητέρες που παίρνουν bromocriptine και
δεν υπάρχουν στοιχεία επίπτωσης όπως δυσμορφία ή αποβολή. Όμως, υπάρχουν
λιγότερα διαθέσιμα στοιχεία για το cabergoline αυτή τη στιγμή. Οι περισσότερες γυναίκες
ενθαρρύνονται να σταματήσουν τη bromocriptine κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και
κατά τη διάρκεια της γαλουχίας. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης υπάρχει ένας μικρός
κίνδυνος διεύρυνσης των όγκων, ιδιαίτερα στις ασθενείς με μακροπρολακτινώματα.

Η προλακτίνη είναι μια πεπτιδική ορμόνη που παράγεται από τα λακτοτρόπα κύτταρα
του προσθίου λοβού της υπόφυσης (αδενοϋπόφυση). Παρουσιάζει παρόμοια χημική
δομή με την αυξητική ορμόνη (GH) και την πλακουντική γαλακτογόνο ορμόνη (hPL).Η
έκκριση προλακτίνης βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο του υποθαλάμου. Η υποθαλαμική
ορμόνη θυρεοεκλυτίνη (TRH) διεγείρει την έκκριση προλακτίνης. Αντίθετα, η έκκριση
προλακτίνης αναστέλλεται από μια υποθαλαμική ορμόνη με άγνωστη χημική σύσταση,
που ονομάζεται PIF (Prolactin Inhibiting Factor). Στη δράση του παράγοντα αυτού πρέπει
να μεσολαβεί η ντοπαμίνη, διότι βρέθηκε πως η ντοπαμίνη ασκεί ανασταλτικό ρόλο στην
έκκριση προλακτίνης. Φάρμακα που διαθέτουν αντιντοπαμινεργική δράση μπορούν να
προκαλέσουν υπερπρολακτιναιμία (ΥΠΡ). Και αντίστροφα, φάρμακα με ντοπαμινεργική
δράση καταστέλλουν την έκκριση προλακτίνης. Η έκκριση προλακτίνης αυξάνει επίσης κατά
τη διάρκεια του ύπνου και σε καταστάσεις stress.

Η προλακτίνη αυξάνει κατά τη διάρκεια της κύησης, οπότε πολλαπλασιάζονται και τα
αντίστοιχα λακτοτρόπα κύτταρα της υπόφυσης. Η προλακτίνη επάγει την ανάπτυξη του
αδένα του μαστού και την παραγωγή γάλακτος. Η διαδικασία του θηλασμού συντηρεί
την έκκριση προλακτίνης, η οποία με τη σειρά της συντηρεί τη γαλακτοφορία. Αν
χρησιμοποιηθούν ντοπαμινεργικά φάρμακα (π.χ. λισουρίδη), καταστέλλεται η έκκριση
προλακτίνης και διακόπτεται η γαλακτοφορία, μέσα σε μερικές ημέρες.Αντίστροφα,
φάρμακα με αντιντοπαμινεργική δράση (π.χ. αντιψυχωσικά) μπορεί να έχουν ως
παρενέργεια την εμφάνιση γαλακτόρροιας, ακόμα και όταν δεν υπάρχει κύηση. Η ΥΠΡ δρα
ανασταλτικά και στην έκκριση γοναδοτροφινών (FSH και LH) από την υπόφυση, επηρεάζει
τη λειτουργία των όρχεων και των ωοθηκών και προκαλεί ανωμαλίες του έμμηνου κύκλου
στις γυναίκες. Για το λόγο αυτό η ΥΠΡ συγκαταλέγεται στα κυριότερα αίτια στειρότητας
και η προλακτίνη πρέπει πάντοτε να μετράται κατά την εργαστηριακή διερεύνηση της
στειρότητας. Εκτός από τη χρήση αντιντοπαμινεργικών φαρμάκων, ΥΠΡ προκαλείται
και από αδενώματα του πρόσθιου λοβού της υπόφυσης, που εκκρίνουν προλακτίνη
(προλακτινώματα).

Προλακτίνωμα

Τα επίπεδα προλακτίνης είναι υψηλά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της
γαλακτοπαραγωγής. Τα ανώμαλα υψηλά επίπεδα προλακτίνης μπορεί να προκληθούν
από έναν όγκο υπόφυσης που εκκρίνει προλακτίνη ή από ένα μη εκκριτικό όγκο που
αποτρέπει την ντοπαμίνη (ορμόνη απελευθέρωση-παρεμπόδισης προλακτίνης) από
την επίτευξη της κανονικής προλακτίνης. Επίσης, μερικές φορές, αυξημένα επίπεδα
προλακτίνης συνυπάρχουν με υποθυρεοειδισμό ή πολυκυστικές ωοθήκες. Η συμπεριφορά
των προλακτινωμάτων καθορίζεται από το μέγεθός τους. Το μικρο-προλακτίνωμα (λιγότερο
από 10mm στη διάμετρο) σπάνια επεκτείνεται για να γίνει μακροπρολακτίνωμα. Είναι
δύσκολη η διάγνωσή τους στους άνδρες διότι η μείωση αντοχής και λίμπιντο – τα ορμονικά
αποτελέσματα των βελτιωμένων επιπέδων προλακτίνης – γίνεται αργά. Στις γυναίκες, οι
απουσία περιόδου ή/και η ακατάλληλη παραγωγή γάλακτος επιτρέπουν να γίνει έγκαιρη
διάγνωση. Τα συμπτώματα είναι γαλακτόρροια, μειωμένες αντοχή και λίμπιντο στους
άνδρες, ολιγομηνόρροια ή αμηνόρροια στις γυναίκες, πονοκέφαλος, οπτικές διαταραχές.

Εξετάσεις:

περιλαμβάνουν την προλακτίνη, τις δοκιμές λειτουργίας θυρεοειδή, και αποκλεισμό
εγκυμοσύνης. Επίπεδο προλακτίνης μεγαλύτερο από 5000mU/l δείχνει συνήθως
μακροπρολακτίνωμα. Στη συνέχεια απαιτείται μαγνητική τομογραφία και έλεγχος οπτικών
πεδίων.

Αντιμετώπιση

Για τα μικροπρολακτινώματα ο στόχος είναι να σταματήσει η γαλακτόρροια, να
αποκατασταθούν τα επίπεδα οιστρογόνων και ως εκ τούτου να γίνουν φυσιολογικές οι
εμμηνόρροια, γονιμότητα, λίμπιντο και κολπικές εκκρίσεις. Για τα μακροπρολακτινώματα,
ένας πρόσθετος στόχος είναι να μικρύνει ο όγκος προκειμένου να μειωθούν οποιαδήποτε
αποτελέσματα πίεσης. Οι περισσότεροι ασθενείς θεραπεύονται φαρμακευτικά με
cabergoline, ή bromocriptine. Και τα δύο μειώνουν τα επίπεδα προλακτίνης και κατά πολύ
το μέγεθος του όγκου, επιτρέπουν αύξηση των επιπέδων οιστρογόνων. Η χειρουργική
επέμβαση για να μειωθεί το μέγεθος όγκων, και η ακτινοθεραπεία για να μειωθεί η
πιθανότητα επανάληψης χρησιμοποιούνται σπανιότερα.

Αντιμετώπιση ασθενών

Η αγωγή με cabergoline, quinagolide, ή bromocriptine πρέπει να συνεχιστεί
μακροχρόνια. Πιθανές παρενέργειες είναι ο ίλιγγος και η ναυτία. Αυτό μπορεί να
περιοριστεί με τη λήψη νωρίς το πρωί και με την έναρξη στη χαμηλή δόση.